Het Muziekmedicijn

‘Mensen willen niet alleen Kortjakje zingen met een vrijwilliger, soms hebben ze behoefte aan een serieuze opera-aria.’ – aldus Maartje de Lint, zangeres en trainer.

Het is een wonderlijk verschijnsel: patiënten met dementie, bij wie het geheugen (en soms ook de spraak) verregaand zijn aangetast, kunnen dikwijls feilloos een lied van vroeger meezingen. Dóór dat zingen krijgen ze voor even hun taalvermogen, en niet zelden ook allerlei herinneringen, terug.

Klassiek zangeres Maartje de Lint werd zo gegrepen door dit fenomeen dat ze besloot er haar dagelijkse werk van te maken. ‘Ik zing en dans met mensen die last hebben van dementie.’ De Lint maakt gebruik van de door haar ontwikkelde BASE methode voor o.a. haar Zing-Cirkels. Tijdens deze bijeenkomsten worden mensen met dementie (maar ook hun mantelzorgers) getraind om samen te zingen. Het is een bron van troost: hun ‘klankgeheugen’ blijkt een menselijk kapitaal. Zo ondervindt de hoogbejaarde Molukse Eli aan den lijve hoeveel gelukkiger zingen hem maakt. Hij deelt dat met zijn dochter Shirley, die bij De Lint een opleiding volgt tot Zorg-Zangeres.

Ook Theo met dementie en zijn vrouw Nelly putten in deze zware levensfase vreugde uit muziek. Theo is groot fan van palingpop, en heeft ‘Mooi Volendam’ als levenslied. Minstens tienmaal daags luistert hij naar het nummer, en iedere keer lopen de tranen over zijn wangen. Theo neemt deel aan een groot medisch onderzoek, georganiseerd door het Alzheimercentrum van het Amsterdam UMC. Wetenschappers zoeken het antwoord op de vraag wat er in de hersens gebeurt wanneer mensen met verschillende dementievarianten luisteren naar muziek die hen dierbaar is. De onderzoekers hopen op basis van de bevindingen in de toekomst medicatie te kunnen ontwikkelen.

Op dit moment wordt dementie in Nederland beschouwd als doodsoorzaak nummer één.

Sinds zijn eigen moeder Alzheimer kreeg en daaraan overleed, houdt Frénk van der Linden zich ook als journalist intensief met het onderwerp bezig. Als zelfbenoemd muziekmaniak werd hij geraakt door het werk van Maartje de Lint. Voor de documentaire Het Muziekmedicijn dook van der Linden drie jaar in de wondere wereld van het menselijk brein. Hoe bezien wetenschappers de helende kracht van muziek? Op welke wijze ervaren mensen met dementie dat zelf, en wat betekent het voor hun naasten? Het Muziekmedicijn toont niet alleen hoe mensen met dementie steun en hoop ontlenen aan hun favoriete liedjes en composities, de film illustreert ook hoe noodzakelijk professionalisering van zingen in de zorg is.

Van der Linden volgt De Lint tijdens haar internationale missie. Zo lukt het haar onder meer om Zing-Cirkels te geven in een Duitse muziektempel: de opera van Leipzig. Ook wordt ze uiteindelijk verwelkomd in het Amsterdamse Concertgebouw.

Het Muziekmedicijn, een coproductie van Memphis Features en Omroep MAX, is de eerste documentaire waarvan Frénk van der Linden de regie voor zijn rekening heeft genomen. In Memphis Features vond hij een passende producent, die zich al ruim dertig jaar onderscheidt door films met een hoge maatschappelijke relevantie.